MICROFOON VAN DE MAAND APRIL 2024

Ik heb een zwak voor de vroege dynamische richtinggevoelige microfoons. De makers moesten zich van hun creatiefste kant laten zien, om dit probleem op te lossen. Tenslotte waren de gebruikelijke omnidirectionele typen lang niet overal bruikbaar.

Na de eerste oplossing, een bandmicrofoon waarvan de achterkant afgeschermd was voor geluid, kwam RCA met een nieuwe oplossing, door de ribbon van het element in tweeën te delen: daarmee ontstonden een drukopnemer, met afgeschermde achterkant en een gradiëntopnemer, open aan beide kanten. Deze RCA 77A, uit 1936, was revolutionair, maar er was natuurlijk wel een patent dat het andere fabrikanten onmogelijk maakte om het idee na te volgen.

Dat patent beschreef duidelijk dat de som van de twee opnamepatronen een richtinggevoelig resultaat opleverde. Western Electric ontwierp daarom een microfoon met twee elementen, de 639A, die een bidirectioneel bandelement en een omnidirectioneel dynamisch element samen liet werken voor een directioneel opnamepatroon. Deze 'Bird Cage' werd vanaf 1939 veel gebruikt voor PA, voor radio en film.

Zoals van meer Western Electric microfoonmodellen werd ook hiervan een Engelse uitvoering gemaakt, maar anders dan anders werd hier het model aangepast. De Stantel (Standard Electric and Cables) 4033A kreeg een andere behuizing, gemaakt van een zinklegering, die sterker was dan het Amerikaanse spuitgiet aluminium, en het dynamische element, dat net als bij de WE 639, afgeleid was van de 630/ STC 4021, werd voorzien van een schijf om het richtinggevoeliger te maken. Het element werd onder een hoek van 30 graden schuin omhoog gemonteerd, terwijl het bij de 639 recht naar voren was gericht. De hoek zorgde ervoor dat de hogere tonen werden benadrukt. Terwijl het bandelement voornamelijk de frequenties tot 3000 Hz weergaf, speelde het dynamische element bij de frequenties daarboven de hoofdrol.

De schematische tekening toont een spoel (L1) die, in combinatie met een condensator (C1), geleidelijk de bijdrage van het bandelement aan de gecombineerde output van de combinatie afzwakt, waarbij tenslotte die van het dynamische element alleen resteert.
Inwendig was er meer anders in de constructie en, al waren dat geen hele grote verschillen, de klank van de 4033 was nét anders dan die van zijn Amerikaanse broer. En terwijl er naast de oorspronkelijke 639A al snel een 639B kwam, met 3 extra cardioide opnamepatronen, vond STC blijkbaar dat drie wel genoeg was.
De BBC besliste de microfoon alleen maar als cardioide te gebruiken, in de keuzestand 'C', waarbij de elementen werden gecombineerd. Bij gebruik als bandmicrofoon was de 4033 niet vergelijkbaar met de 4038, de kleinere opvolger van de vertrouwde AXBT. De ribbon van de 4033 was 10 maal zo dik, dat maakte de microfoon minder gevoelig, vooral ook voor plof klanken bij spraak.
Hoewel bandmicrofoons meestal een wat wollige klank hebben, is het geluid van de 4033 eerder toppy te noemen.
De 4033s werden veel gebruikt in opnamestudio's voor muziek en film (vaak als boommicrofoon, boven de set) en werden tot ongeveer het midden van de zestiger jaren ingezet. Bij de vroegste Beatles opnamen werd hij, in Abbey Road, gebruikt voor het opnemen van de kickdrum.
Ook tegenwoordig zijn deze microfoons nog heel geliefd voor gebruik in de studio, en worden er stevige prijzen voor betaald op de tweedehands markt.

Veel meer modellen zjn te vinden in mijn boek Witnesses of Words. Meer informatie daarover is te vinden op: www.witnessesofwords.com